

Κρικηλασία (ή κρίκος, ή τροχός).
(από το βιβλίο του Χ.Δ. Λάζου)
Η κρικηλασία ήταν παιγνίδι πολύ αγαπητό στην αρχαία Ελλάδα. Καθαρή επινόηση των Ελλήνων, σύμφωνα με τον Οράτιο, έγινε πλατιά αποδεκτή από τους Ρωμαίους και παιζόταν στο Βυζάντιο με την ονομασία «τροχός».
Παίζεται και σήμερα με την ονομασία στεφάνι ή τσέρκι.
Η κρικηλασία ονομαζόταν επίσης τροχός από την στεφάνη που χρησιμοποιούσαν, ή κρίκος, επειδή γύρω από την στεφάνη προσάρμοζαν κρίκους, ώστε την ώρα του παιγνιδιού να δημιουργείται ζωηρός και ρυθμικός θόρυβος.
Ο Βουλόδημος αναφέρει ότι απεκλήθη τροχός «… ὃς πρῶτον διακριτέος ἀπὸ τοῦ παροξυτόνου ἤ βαρυτόνου τρόχος, ἰσοδυναμοῦντος τῶ δρόμος καὶ ἐπίσης ἐν ταῖς διασκέδασι τῶν παιδίων συναριθμουμένου, καθ᾽ἣν διάκρισιν ποιεῖται ὁ γραμματικὸς Τρύφων καὶ κατὰ τοῦτον ὁ Ἀμμώνιος»
Την σιδερένια στεφάνη την κατασκεύαζαν από ορείχαλκο, αλλά συνηθέστερα ήταν ξύλινη, πιθανότατα λόγω κόστους. Στην τελευταία περίπτωση είχε τρία σημεία ένωσης, τρεις δεσμούς, σε σταθερά διαστήματα γύρω¬γύρω. Για να κάνουν τον τροχό να γυρνάει και να ισορροπεί χρησιμοποιούσαν μια βέργα από ίσιο ή ελαφρά γυρισμένο ξύλο, τον ἐλατήρα.


Η αγάπη του κόσμου για τον τροχό απαθανατίστηκε στην Τέχνη, κατ᾽εξοχήν χώρο που απηχούσε το δημόσιο αίσθημα. Ο Ξενοφών αναφέρει μια χορεύτρια (ὀρχηστρίδα) που είχε προσληφθεί για να διασκεδάσει τους καλεσμένους ενός συμποσίου και που είχε ιδιαίτερη ικανότητα να κάνει ταχυδακτυλουργίες με τροχούς, δηλαδή με τσέρκια, ή με μεγάλους κρίκους. Ένας βοηθός της τής πετούσε στο κορμί έως δώδεκα τροχούς, κι εκείνη, συνεχίζοντας να χορεύει, τοὺς πετούσε στον αέρα υπολογίζοντας ο ύψος ώστε να μπορεί να τούς ξαναπιάσει έναν-έναν.
Οι Ρωμαίοι αγάπησαν εξίσου τον τροχό, χρησιμοποιώντας γι αυτόν την ίδια ονομασία και επιφέροντας μικρές αλλαγές στο παιγνίδι. Ο ελατήρ ανικαταστάθηκε με ένα αρκετά κυρτό ραβδί, που εξ αιτίας του σχήματός του ονομάστηκε «κλειδί», «clavis», και «είχε το αναμφισβήτητο πλεονέκτημα ότι επέτρεπε να ελέγχει κανείς πιο εύκολα την ταχύτητα του τροχού και ειδικά την επίκλιση στις στροφές» (Μαρτιάλης, Επίγραμμα V, 168).
Κάνει επίσης διευκρίνηση των ονομασιών αννάλογα με τηνχρήση του τροχού: rota, για τον τροχό που χρησιμοποιόταν σε εργασία και trochus, (από το ελληνικό τροχός) για τα τσέρκαι των παιδιών (ομ. Επίγρ. V 168).
Ο Οράτιος προειδοποιούσε: «όποιος δεν γνωρίζει να παίζει τροχό να κάθεται στ᾽αυγά του, αν δεν θέλει να γίνει περίγελως των θεατών που είναι μαζεμένοι γύρω του».
Για την παρουσία του τροχού στο Βυζάντιο έχουμε αρκετές αναφορές όπως: του Ιωάννου του Χρυσοστόμου ( P.G. 59, 386), του Ορειβάσιου του Περγαμηνού, και από τους νεότερους του Κ.Γ. Παπασλιώτη, του Φαίδωνα Κουκουλέ, του Ι. Κακριδή, της Σέμνης Παπασπυρίδου, της Μαρίνας Πλατή, κ.ἄ
Οι Ρωμαίοι αγάπησαν εξίσου τον τροχό, χρησιμοποιώντας γι αυτόν την ίδια ονομασία και επιφέροντας μικρές αλλαγές στο παιγνίδι. Ο ελατήρ ανικαταστάθηκε με ένα αρκετά κυρτό ραβδί, που εξ αιτίας του σχήματός του ονομάστηκε «κλειδί», «clavis», και «είχε το αναμφισβήτητο πλεονέκτημα ότι επέτρεπε να ελέγχει κανείς πιο εύκολα την ταχύτητα του τροχού και ειδικά την επίκλιση στις στροφές» (Μαρτιάλης, Επίγραμμα V, 168).
Κάνει επίσης διευκρίνηση των ονομασιών αννάλογα με τηνχρήση του τροχού: rota, για τον τροχό που χρησιμοποιόταν σε εργασία και trochus, (από το ελληνικό τροχός) για τα τσέρκαι των παιδιών (ομ. Επίγρ. V 168).
Ο Οράτιος προειδοποιούσε: «όποιος δεν γνωρίζει να παίζει τροχό να κάθεται στ᾽αυγά του, αν δεν θέλει να γίνει περίγελως των θεατών που είναι μαζεμένοι γύρω του».
Για την παρουσία του τροχού στο Βυζάντιο έχουμε αρκετές αναφορές όπως: του Ιωάννου του Χρυσοστόμου ( P.G. 59, 386), του Ορειβάσιου του Περγαμηνού, και από τους νεότερους του Κ.Γ. Παπασλιώτη, του Φαίδωνα Κουκουλέ, του Ι. Κακριδή, της Σέμνης Παπασπυρίδου, της Μαρίνας Πλατή, κ.ἄ

Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου