ΟΙ ΕΡΙΝΥΕΣ

ΟΙ ΕΡΙΝΥΕΣ




Οι Ερινύες είναι οι τρεις θεότητες που εκδικούνταν και τιμωρούσαν εκείνους που έκαναν κάποια κακή πράξη. Τιμωρούσαν το φόνο, τη βεβήλωση του ασύλου ή της φιλοξενίας, την επιορκία και άλλα παρόμοια εγκλήματα. Δηλαδή εκείνα που απειλούν την ύπαρξη και την ισορροπία της οικογένειας και της κοινωνίας. Τα ονόματά τους είναι Αληκτώ, Τ(ε)ισιφόνη και Μέγαιρα. Γεννήθηκαν, λέει, από τις σταγόνες του αίματος του Ουρανού, ενώ μια άλλη παράδοση αναφέρει ότι είναι κόρες της Νύχτας.


Οι αρχαίοι τις φαντάζονταν σαν απαίσια όντα, με όψη παρθένων που βγήκαν για κυνήγι. Ή τις φαντάζονταν σαν γριές. Πολλές φορές έπαιρναν όψη σκύλου. Από τα μάτια τους έβγαινανφωτιές. Από το στόμα τους, που έσταζε αίμα, έβγαινε ανυπόφορη μυρωδιά. Αντί για μαλλιά είχαν φίδια στο κεφάλι. Το χρώμα του προσώπου τους ήταν ωχρό και τα φορέματά τους πένθιμα. Κατοικούσαν σε μέρη που οι αρχαίοι Έλληνες τα θεωρούσαν εισόδους του 'Αδη. Η πέμπτη ημέρα κάθε μήνα ήταν η ιερή τους ημέρα. Τότε έκαναν προς τιμήν τους θυσίες, που ήταν αναίμακτες συνήθως.


Έργο τους ήταν να καταδιώκουν αμείλικτα και ασταμάτητα τον κάθε εγκληματία και να τον βασανίζουν με το σκληρότερο τρόπο. Ούτε και με το θάνατό του δεν έβρισκε κανείς ανάπαυση, οι Ερινύες τον καταδίωκαν κι εκεί, γιατί η εξουσία τους έφτανε μέχρι τον 'Αδη. Δεν έπαυαν τον ανελέητο κατατρεγμό τους, παρά μόνο όταν ο εγκληματίας εξαγνιζόταν. Ο εξαγνισμός γινόταν τη νύχτα με διάφορες ιεροτελεστίες (ιερές τελετές). Στην αρχαία Ρώμη οι Ερινύες ταυτίζονται με τις Furiae. Εναλλακτική ονομασία με την οποία τιμούσαν τις αρχαιοελληνικές θεότητες Ερινύες στη Σικυώνα και αργότερα σε άλλες ελληνικές πόλεις, κυρίως στην Πελοπόννησο είναι Ευμενίδες. Μάλλον πρόκειται για ευφημισμό του ονόματός τους. Ο ευφημισμός ήταν ένας τρόπος για να τις καλοπιάσουν και να τα έχουν καλά μαζί τους. Τις θεωρούσαν αγαθές θεότητες, προστάτιδες της φυσικής τάξης. Στην Αθήνα η λατρεία τους ήταν συνυφασμένη με τον θρύλο του Ορέστη, ο οποίος καταδιωκόταν από τις Ερινύες για τη μητροκτονία, ώσπου κέρδισε από τον 'Αρειο Πάγο την αθώωσή του. Από τότε οι Ερινύες έγιναν Ευμενίδες. Αυτός είναι ο τίτλος και το θέμα της τελευταίας τραγωδίας από την τριλογία του Αισχύλου Ορέστεια. Το νόημα του έργου είναι πως η εφαρμογή των γραπτών νόμων της Αθηναϊκής Δημοκρατίας αποκαθιστά την τάξη του δικαίου αντί για τα παλιά έθιμα της αυτοδικίας, που οδηγούν σε σειρά φόνων. Η Αθηνά, θεά της σωφροσύνης και της σοφίας, αντιτάσσει στο αίμα τον νόμο και στην άγρια εκδικητική μανία τη λογική, ανυψώνοντας την εικόνα της Αθηναϊκής Δημοκρατίας και παρουσιάζοντάς την ως την ευνομούμενη εκείνη πολιτεία, που για χάρη της είχε αγωνιστεί ο μαραθωνομάχος Αισχύλος.



Ηρακλής Ιακώβου/ Μαριενίνα Γαϊτανίδου