Δήλος - Απόλλων Άρτεμις -Δίαυλος Θείας Ενσάρκωσης. [Ολόκληρο το νησί].
Στη Δήλο απαγορεύεται η παραμονή μετά την δύση του ηλίου.
Kάποτε τη θεωρούσαν το ιερότερο σημείο της γης και αποτελούσε κομβικό σημείο της ιερής γεωγραφίας του πλανήτη.
Μολαταύτα οι άνθρωποι ζούσαν εδώ από την τρίτη χιλιετία π.Χ. Λεγόταν στην αρχαιότητα πως το ιερό νησί έπλεε στη θάλασσα μέχρι που ο Ποσειδώνας το ακινητοποίησε στηρίζοντάς το με πολύ γερούς στύλους.
«Ίητε Δήλιε Απόλλωνα.Τα σπαρμένα νησιά,με τα πλήθια ζωντανά,σπιτοχτίσαν και πήραν την ξακουστή Δήλο.Τους έδωκε ο χρυσομάλλης ο Απόλλωνας,της Αστερίας το κορμί κατοικιά τους».
Πίνδαρος, Παιάνας(Μετάφραση Παναγή Λεκατσά)
Ολόκληρο το νησί είναι ένας αρχαιολογικός χώρος που μπορεί να χωριστεί σε ομάδες μνημείων:
Το ιερό του Απόλλωνα.
Τη συνοικία της Λίμνης και τα μνημεία στη βόρεια περιοχή του ιερού.
η συνοικία του θεάτρου στη νότια πλευρά του ιερού.
Την περιοχή του όρους Κύνθου με τα ιερά διαφόρων θεοτήτων.
Το νησί της Ορτυγίας
Οι ανασκαφές στη Δήλο άρχισαν το 1873 από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών και την Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία. Από το 1904 έως το 1914 αποκαλύφθηκαν υπό τη διεύθυνση του M. Holleaux και χάρη στη γενναία επιχορήγηση του δούκα de Loubat τα σημαντικότερα τμήματα της αρχαίας Δήλου.
Το αρχαίο όνομα του νησιού ήταν Ορτυγία. Σύμφωνα με τη μυθολογία, εδώ κατέφυγε η Λητώ να γεννήσει τον Απόλλωνα και την Άρτεμη, για ν' αποφύγει την οργή της θεάς Ήρας. Λέγεται πως το νησί ήταν μέχρι τότε ένα κομμάτι στεριάς «άδηλο» που έπλεε κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Σύμφωνα με μια μυθολογική παραλλαγή, ο ίδιος ο Δίας παρακολούθησε από το όρος Κύνθος του νησιού τη γέννηση του Απόλλωνα, στον οποίο ήρθαν για να προσφέρουν δώρα νέοι και νέες από τη χώρα των υπερβορείων (τη μακαρισμένη χώρα όπου δεν υπάρχουν πόνοι και γερατειά), που έκτοτε αποτελούσε και την κατοικία του θεού για τους τέσσερις μήνες του χειμώνα, οπότε εγκατέλειπε τους Δελφούς.
Στο νησί γεννήθηκε και η Άρτεμη, σύμφωνα με μια παράδοση πριν από τον Απόλλωνα, ώστε μπόρεσε να βοηθήσει τη μητέρα της Λητώ να τον γεννήσει, ενώ σύμφωνα με μια παραλλαγή η Άρτεμη γεννήθηκε στην Ορτυγία, δηλαδή στη γειτονική Ρήνεια. Στο νησί αναφέρεται πως σταμάτησε και ο Θησέας επιστρέφοντας με τους νέους και τις νέες από την Κρήτη, αφού εξουδετέρωσε το
μινώταυρο. Και μάλιστα τίμησαν το Θεό Απόλλωνα με γιορτές και χόρεψαν γύρω από το βωμό του ένα χορό, το «γέρανο».
Ο ιστορικός Θουκυδίδης αναφέρει ως πρώτους κατοίκους του νησιού τους Κάρες. Τα αρχαιολογικό ευρήματα επιβεβαίωσαν την προϊστορική κατοίκηση του νησιού (3000 π.Χ.), ενώ βρέθηκαν κατάλοιπα Μινωικής και Μυκηναϊκής Περιόδου. Γύρω στο 1000 π.Χ. εγκαταστάθηκαν εδώ Ίωνες και το νησί αποτέλεσε το κέντρο, πολιτικό και θρησκευτικό, μιας αμφικτιονίας των νησιών του Αιγαίου, υπό την προστασία της Νάξου. Κάθε τέσσερα χρόνια τελούνταν εδώ τα Δήλια, μεγάλη γιορτή προς τιμή του Απόλλωνα, της Άρτεμης και της Λητώς που περιλάμβαναν θυσίες, χορούς και μουσικούς αγώνες. Στην αμφικτιονία εισχώρησαν και οι Αθηναίοι με πρόσχημα την ιωνική καταγωγή τους και κατόρθωσαν από τα μέσα του 6ου π.Χ. αι., οπότε και άρχισε η παρακμή των ιωνικών πόλεων, να επιβάλουν την κυριαρχία τους.
Την εποχή του Πεισίστρατου (540 π.Χ.) επέβαλαν και τον πρώτο εξαγνισμό στο νησί, απομακρύνοντας όλους τους τάφους από την περιοχή του ιερού. Στη διάρκεια των Περσικών Πολέμων το νησί δεν γνώρισε καταστροφές, όπως οι άλλες Κυκλάδες, και από το 478 π.Χ. αποτέλεσε έδρα της πρώτης Αθηναϊκής ή Δηλιακής Συμμαχίας. Εδώ βρισκόταν και το Κοινό Ταμείο της Συμμαχίας ως το 454 π.Χ. που μεταφέρθηκε στην Αθήνα. Το 426 π.Χ. οι Αθηναίοι επέβαλαν δεύτερο εξαγνισμό του νησιού, απομακρύνοντας όλα τα οστά των νεκρών που είχαν ταφεί στη Δήλο, τα οποία και μετέφεραν στη γειτονική Ρήνεια. Έκτοτε απαγορεύτηκαν ο θάνατος και η γέννηση στο νησί.
Το νησί γνώρισε μεγάλη άνθηση στα τέλη του 4ου αι. π.Χ. και μέχρι το 168 π.Χ., οπότε ήταν ανεξάρτητο και αποτέλεσε κέντρο του Κοινού των Νησιωτών. Κατά την περίοδο αυτή, της λεγόμενης Δηλιακής Ανεξαρτησίας, το νησί στολίστηκε με μεγαλοπρεπή οικοδομήματα και πλούσια αφιερώματα. Από το 166 π.Χ. ως το τέλος του αρχαίου κόσμου, με απόφαση της ρωμαϊκής συγκλήτου, η Δήλος πέρασε στην κυριαρχία των Αθηναίων, οι οποίοι εξόρισαν τους κατοίκους και εγκατέστησαν δικούς τους κληρούχους. Κάτω από την προστασία της Αθήνας αποκτά ξανά σημασία σαν εμπορικό κέντρο του Αιγαίου.
Κατοικούσαν 30.000 άνθρωποι
Υπολογίζεται ότι γύρω στο 90 π.Χ. στο μικρό αυτό νησί, που δεν είναι παρά μια κουκίδα στο χάρτη της Μεσογείου, κατοικούσαν περίπου 30.000 άνθρωποι. Από τις αναθηματικές επιγραφές και τα ταφικά μνημεία της Ρήνειας φαίνεται ότι εκτός από τους Αθηναίους και τους Ρωμαίους, που αποτελούσαν την πλειονότητα του πληθυσμού, στη Δήλο κατοικούσαν άνθρωποι από την Πελοπόννησο, την κεντρική και δυτική Ελλάδα, τη Μακεδονία, τα νησιά του Αιγαίου, τη Θράκη και τον Εύξεινο Πόντο, την Ταυρική Χερσόνησο, την Τρωάδα, τη Μυσία, την Αιολίδα, την Ιωνία, τη Λυδία, την Καρία, τη Λυκία, τη Βιθυνία, την Παφλαγονία, τον Πόντο, την Καππαδοκία, την Πισιδία, την Παμφυλία, την Κιλικία, τη Συρία, τη Μηδία, την Κύπρο, την Αίγυπτο, την Κυρήνη, την Αραβία κ.ά.
Το 88 π.Χ. το νησί καταστράφηκε από τους στρατιώτες του Μιθριδάτη, οι οποίοι γκρέμισαν μνημεία, ναούς, αγάλματα, πήραν χρήματα από το ιερό και εξόντωσαν τους 20.000 κατοίκους. Το 69 π.Χ. νέα βαρβαρική επιδρομή υπό τον Αθηνόδωρο. Οι καταστροφές αυτές, που συνεχίστηκαν και στα επόμενα χρόνια από τους πειρατές, είχαν αποτέλεσμα να πληγεί η ειρηνική ζωή του νησιού και να ανακοπεί η εμπορική ακμή του. Στα τέλη του 2ου αι. μ.Χ. στο νησί δεν υπάρχει παρά μόνο ένας μικρός οικισμός, που κι αυτός εγκαταλείφθηκε τον 6ο αι. μ.Χ. Από τότε η Δήλος χρησίμευε για στέκι πειρατών και κουρσάρων, χώρο εξεύρεσης πρόχειρου οικοδομικού υλικού και εύκολη λεία των αρχαιοκάπηλων. Οι πρώτες επίσημες ανασκαφές της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής άρχισαν το 1877 και ανέλαβαν να διευκρινίσουν τη σπουδαιότητα των ερειπίων.
«Άνακτα Φοίβε, όταν σε γέννησε η σεβαστή Λητώ,
τη φοινικιά αγκαλιάζοντας με τα λεπτά της χέρια
εκεί στην ολοστρόγγυλη λιμνούλα-
θεός από σένα πιο ωραίος δεν υπάρχει-
Ας δούμε τώρα τι αναφέρει το Μέγα Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας των Εκδόσεων «Πάπυρος» για τη Δήλο:
δήλος
-η, -ον (AM δῆλος, -η, -ον· Α και δῆλος, -ον και δέελος, -ον)· 1. φανερός στα μάτια, ορατός· 2. φανερός στον νου, σαφής, κατανοητός· || (αρχ.) 1. είμαι φανερός ή είναι φανερό ότι («δῆλος δὲ καὶ νῡν ἐστιν ἀλγεινῶς φέρων»· φαίνεται ότι υποφέρει, Σοφ.)· 2. (φρ.) α) «δῆλον ποιῶ»· δείχνω καθαρά, κάνω σαφώς γνωστό· β) (το ουδ.) δῆλον (ενν. ἐστι)· είναι προφανές, φανερό, δηλαδή· γ) «δῆλον ὅτι»· είναι φανερό ότι· δ) «δῆλα δή»· είναι φανερά, δεν δέχονται αμφισβήτηση· 4. (το αρσ. στον πληθ.) δήλοι, οι· (Urim) ψήφοι ή αγαλμάτια ή γράμματα από πολύτιμους λίθους, με τα οποία οι Εβραίοι μάντευαν («καὶ ἐπηρώτησε Σαοὺλ διὰ κυρίου, καὶ οὐκ ἀπεκρίθη αὐτῷ Κύριος ἐν τοῑς ἐνυπνίοις καὶ ἐν τοῑς δήλοις καὶ ἐν τοῑς προφήταις», ΠΔ).
[ΕΤΥΜΟΛ. Με βάση τις γλώσσες του Ησυχίου «δίαλον· φανερόν» και «διάλας· τας δήλας και φανεράς» (όπου δια- διαλεκτική μορφή τού δεα-) υποστηρίχθηκε ότι δήλος < *δέαλος, ρηματικό επίθετο τού δέατο «φαινόταν», πρτ. τού άχρηστου ενεστ. δέαμαι (< *dey-∂2- «λάμπω»). Ο τ. δέελος σχηματίστηκε με επίθημα -ελο (πρβλ. ίκελος).
ΣΥΝΘ. (Β' συνθετικό) άδηλος, αυτόδηλος, διάδηλος, έκδηλος, ένδηλος, κατάδηλος, πασίδηλος, πρόδηλος· (αρχ.) ανάδηλος, αΐδηλος, ανεπίδηλος, αρίδηλος. επίδηλος, ερίδηλος, περίδηλος, αμφίδηλος, σύνδηλος, ασύνδηλος, μεγαλόδηλος, υπόδηλος, εύδηλος· (νεοελλ.) πάνδηλος].
-η, -ον (AM δῆλος, -η, -ον· Α και δῆλος, -ον και δέελος, -ον)· 1. φανερός στα μάτια, ορατός· 2. φανερός στον νου, σαφής, κατανοητός· || (αρχ.) 1. είμαι φανερός ή είναι φανερό ότι («δῆλος δὲ καὶ νῡν ἐστιν ἀλγεινῶς φέρων»· φαίνεται ότι υποφέρει, Σοφ.)· 2. (φρ.) α) «δῆλον ποιῶ»· δείχνω καθαρά, κάνω σαφώς γνωστό· β) (το ουδ.) δῆλον (ενν. ἐστι)· είναι προφανές, φανερό, δηλαδή· γ) «δῆλον ὅτι»· είναι φανερό ότι· δ) «δῆλα δή»· είναι φανερά, δεν δέχονται αμφισβήτηση· 4. (το αρσ. στον πληθ.) δήλοι, οι· (Urim) ψήφοι ή αγαλμάτια ή γράμματα από πολύτιμους λίθους, με τα οποία οι Εβραίοι μάντευαν («καὶ ἐπηρώτησε Σαοὺλ διὰ κυρίου, καὶ οὐκ ἀπεκρίθη αὐτῷ Κύριος ἐν τοῑς ἐνυπνίοις καὶ ἐν τοῑς δήλοις καὶ ἐν τοῑς προφήταις», ΠΔ).
[ΕΤΥΜΟΛ. Με βάση τις γλώσσες του Ησυχίου «δίαλον· φανερόν» και «διάλας· τας δήλας και φανεράς» (όπου δια- διαλεκτική μορφή τού δεα-) υποστηρίχθηκε ότι δήλος < *δέαλος, ρηματικό επίθετο τού δέατο «φαινόταν», πρτ. τού άχρηστου ενεστ. δέαμαι (< *dey-∂2- «λάμπω»). Ο τ. δέελος σχηματίστηκε με επίθημα -ελο (πρβλ. ίκελος).
ΣΥΝΘ. (Β' συνθετικό) άδηλος, αυτόδηλος, διάδηλος, έκδηλος, ένδηλος, κατάδηλος, πασίδηλος, πρόδηλος· (αρχ.) ανάδηλος, αΐδηλος, ανεπίδηλος, αρίδηλος. επίδηλος, ερίδηλος, περίδηλος, αμφίδηλος, σύνδηλος, ασύνδηλος, μεγαλόδηλος, υπόδηλος, εύδηλος· (νεοελλ.) πάνδηλος].
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου