Αναγνώστες

Κυριακή 2 Σεπτεμβρίου 2012

Έρωτας & Φιλία, ο δρόμος προς την εξέλιξη των όντων!

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...Ο Κόσμος είναι ενιαίο και καλώς διατεταγμένο σύνολο και μεταβαίνει ολονέν σε ανώτερα στάδια εξέλιξης. Η προϊούσα αυτή εξέλιξη αποτελεί τον σκοπό της φύσεως, στον οποίο υπηρετούν όλοι οι επιμέρους σκοποί, διότι έκαστον ον δεν είναι μόνον σκοπός εαυτού, αλλά και μέσο προς πραγματοποίηση ανώτερων σκοπών, επί των οποίων πάλι στηρίζονται άλλοι έτι υψηλότεροι, ούτως ώστε πάντες να συνεργάζονται προς την πραγματοποίηση του ενός μεγάλου σκοπού, όστις είναι ο Κόσμος ως όλον. Ούτω ολόκληρο το σύμπαν αποτελεί ιεραρχία σκοπών, εν την οποία τόσον και το επί μέρους όσον και το όλον τελεί εις διαρκεί εξέλιξη προς αεί ανώτερους σκοπούς.

Απάνω δηλ. από το σχήμα των αντιθέσεων και έξω από το ρυθμό των άπειρων ποικιλιών απλώνεται απλά και δρα με της Αδράστειας τον τρόπο ο νόμος της Κοσμικής δημιουργίας, που συνάγει άπαντα τα όντα στην ευάρμονη χορεία μιας έσχατης Παναδελφοσύνης. Άπαντα τα στοιχεία, οι νόμοι, οι δυνάμεις, τα επίπεδα με τις παραμέτρους τους, όλες οι ηλιακές οντότητες, από τους πιο μακρινούς γαλαξίες μέχρι το πιο απειροελάχιστο στοιχείο της Φύσης του Παντός, ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ, ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ : γι’ αυτό ο Κόσμος  (κόσμημα, ομορφιά/κάλλος) λέγεται Σύ(ν/μ)παν![1]
Λέγοντας οντολογικά Αδράστεια/Δίκη (δικαιοσύνη) εννοώ την συμπαντική αρχή των όντων που τα κοσμοποιεί. Είναι η εποπτεία των πραγμάτων, που ρίχνει το ρυθμό τους στην τροχιά του αιώνιου. Ένα είδος φρουράς της κοσμικής τάξης, που ίδρυσε, τελεσιουργεί, εφορεύει και εγγυάται το ανυπερκέραστο της οικονομίας της. Η οντολογική Αδράστεια/Δίκη (δικαιοσύνη) είναι ο λόγος της σχέσης των πραγμάτων που τα ζωντανεύει και τα αθανατίζει. Στη γλώσσα του Αναξίμανδρου είναι το «διδόναι γὰρ αὐτὰ δίκην καὶ τίσιν»[*] και στο νου του Ηράκλειτου είναι η περίπολος των Ερινύων[**], που κάθε στιγμή βεβαιώνουν την πειθαρχία των στρατιών του κόσμου.
Μάλιστα ο μεγάλος λυρικός ποιητής και πεζογράφος Ράινερ Μαρία Ρίλκε, σε ένα από τα τελευταία αποσπάσματα του έργου του «Οι Ελεγείες του Duino», επιχειρεί να περιγράψει την παναίσθηση αυτή : «Σε όλα τα όντα περνά διάστημα ένα ενδοσύμπαν : ήσυχα φτερουγούν τα πετούμενα μέσα από μέσα μας. Ώ εγώ που ν’ αυξηθώ θέλω έξω κοιτώ κι αυξάνει μέσα μου το δέντρο».
Το «Ενδοσύμπαν», ανάλογο του ηρακλείτειου «ΕΝ», είναι μια υψηλότερη πραγματικότητα περιβαλλοντική, αλλά η ίδια απερίβλητη, είναι η έννοια του περιέχοντος την εξωτερική και την εσωτερική όψη του σύμπαντος. Κατά τούτο μοιάζει με τις ανώτερες πραγματικότητες της ύλης και του χρόνου, ταυτίζεται με την έννοια της συμπάγειας/ολότητας της ανώτερης πραγματικότητας του αόρατου & άπειρου χωροχρονικού συνεχούς, με το ενούσιο και ενυπόστατο μη-αισθητό σύμπαν της σημερινής επιστήμης. Αυτή την «ενική παντοσύνη», την «ά-τομη ενότητα», ο Ρίλκε την ονόμαζε «μεγάλη ενότητα» και την εννοούσε σαν την απόλυτη υπερ-πραγματικότητα.
Σύμφωνα με το κοσμολογικό μοντέλο της σύγχρονης Φυσικής (θεωρία της Σχετικότητας κτλ.), αποδεδειγμένα, το χωροχρονικό συνεχές, ή αλλιώς το σύμπαν, είναι ενιαίο & αδιαίρετο : όπερ και σημαίνει ότι τα όντα δεν είναι μέρος του χωροχρόνου αλλά ταυτίζονται με αυτόν κάθε αυτόν! Το σύμπαν δεν είναι κάτι που περιβάλει τα όντα, αλλά ο χρόνος του και ο χώρος του σύμπαντος δεν είναι κάτι έξω από τα όντα, κάτι που τα περιβάλει, αλλά ολόκληρη η ύπαρξή των όντων ταυτίζεται με το συμπαντικό ενιαίο χωροχρονικό συνεχές! Πέραν τούτων το σύμπαν δεν έχει όρια, είναι άπειρο και δεν έχει μέσα και έξω : μιας και μια από τις ιδιότητες του σύμπαντος είναι ότι έχει μια μόνο μορφή, τα πάντα μέσα στο σύμπαν έχουν μία όψη! Ολόκληρο το Σύμπαν και το σύνολο του χρόνου που αυτό εμπεριέχει, περιέχονται μέσα στα όντα έγκλειστα! Οτιδήποτε θεωρούμε ότι βρίσκεται έξω από εμάς, βρίσκεται μέσα μας : εμείς είμαστε περιεχόμενα και περιέχοντα των πάντων μέσα στο σύμπαν! Το σύμπαν είναι ένα, ενιαίο και ταυτίζεται με εμάς. Δηλαδή η φύση των όντων, από άποψη μέτρησης, είναι άχρονη, αιώνια και πανταχού παρούσα!
Αυτό είναι το κοσμολογικό ΕΝ των Ελλήνων προσωκρατικών φυσικών φιλοσόφων, η θεώρηση του Κόσμου ως ΟΛΟΤΗΤΑ. O άνθρωπος της αρχαϊκής Ελλάδος, 2.500 έτη πριν από σήμερα, μας το έδωσε ως εξής  : υψώθηκε στην «μεγάλη ενότητα» και μας είπε «καὶ ἐκ πάντων ἓν καὶ ἐξ ἑνὸς πάντα» και «ἓν πάντα εἶνα» και «τὸ ὂν πολλά τε καὶ ἕν ἐστιν» (κατά τον Ηράκλειτο).
Όπερ και σημαίνει ότι εντός του όντος ενοικεί ο Λόγος, Λόγος ταυτοκοσμικός : εντός του όντος, ΕΝ ΤΩ ΠΑΝ, ΕΝ ΤΟ ΠΑΝ, ΤΩ ΕΝ ΤΟ : το ομοούσιο και το αδελφοποιό στοιχείο που ζευγνύΕΙ το άδηλο, το άρρητο δηλ. αμφικτυονικό ΕΙ (=Είναι) των Α-Δελφών των Δελφών.
Στην προσωκρατική ελληνική φιλοσοφία ο Κόσμος, η φύση, η ζωή και ο άνθρωπος αντιμετωπίζονται ως μια ολότητα. Ο Ηράκλειτος επί παραδείγματι αντλούσε τις παρατηρήσεις του από την Φύση και εν συνεχεία τις μετέφερε στον άνθρωπο, τόσο ερμηνευτικά – με την έννοια δηλ. της προσπάθειας να προσαρμόσουμε τους νόμους της κοινωνίας στους νόμους της Φύσης -, όσο και κριτικά – με την έννοια δηλ. του να κατανοήσουμε πόσο δύσκολο, αν όχι αδύνατον, είναι να λειτουργήσουν οι νόμοι της κοινωνίας σαν μιμήσεις των νόμων της Φύσης : έτσι δημιουργήθηκε η Σολώνεια Δημοκρατία, το τελειότερο πολίτευμα για να συμβιώσει ο άνθρωπος ειρηνικά και δίκαια στις κοινωνίες τουΟ Ηράκλειτος θεωρώντας της Φύση κατανόησε ότι αν το λιοντάρι είναι πιο δυνατό από την αντιλόπη, αυτό δεν σημαίνει ότι η Φύση το ευνόησε άδικα απέναντι στο θύμα του. Αν συνέβαινε αυτό, τότε στην ξηρά θα υπήρχαν μόνο λιοντάρια και στον αέρα μόνο αετοί. Στηνπροσωκρατική ελληνική φιλοσοφία ο άνθρωπος, η κοινωνία του και οι νόμοι της δεν αποτελούν ένα ξεχωριστό τομέα, όπου ισχύουν διαφορετικοί νόμοι και κανόνες από εκείνους που διέπουν τη λειτουργία της Φύσης. Ο Εφέσιος φιλόσοφος κατανόησε ότι οι ανθρώπινοι νόμοι είναι δημιουργήματα που προέρχονται και καθορίζονται από έναν παγκόσμιο νόμο, τον θείο Νόμο («τρέφονται γρ πάντες ονθρώπειοι νόμοι πνς το θείου») : αυτό που κάνει είναι να θεωρεί τον άνθρωπο μέρος της «παγκόσμιας ολότητας» και όχι ένα ξεχωριστό ον!
Αυτό είναι το ΕΜΕΙΣ της Ελληνικής φιλοσοφίας, που στην περίπτωση του ανθρώπου δεν είναι άθροιση ανύπαρκτων, δηλ. “πλαστών”, μερών (Εγώ) αλλά μια Ολότητα (Ένα και πολλά ταυτόχρονα, κατά την παρμενίδεια ορολογία)! Είναι η ανθρώπινη κοινωνία ως ΕΝΑ, και ακόμη πιο πέρα του Σύμπαντος ως ΕΝΑ! Τα όντα δηλ. δεν ευρίσκονται μέσα στον Κόσμο, αλλά είναι ο ίδιος ο Κόσμος!. Δεν αποτελούν μέρη του κοσμικού συνόλου, αλλά είναι σύνολα των κοσμικών μερών!.
Αυτή την ενότητα, ως ολότητα, ως ΕΝ, τόσο του σύμπαντος όσο και της ανθρώπινης κοινωνικής υποστάσεως, σε μικρογραφία την πραγματώνει ο έρωτας των όντων : δυο ερωτευμένοι άνθρωποι είναι η μικρογραφία της κοσμικής ενότητας ως όλον.[2] Και αυτό διότι η ουσία της ανθρώπινης φύσης συνοδεύεται σταθερά από την «αρχή του Αντιθέτου» – άλλωστε «κ τν διαφερόντων καλλίστην ρμονίην» έλεγε ο Ηράκλειτος !Το ίδιο όμως και ο ίμερος, η αντιφατική σύσταση της ερωτικής ορμής, χαρακτηρίζεται από δύο συστατικές αρχές : την ηδονή και τη οδύνη ως στέρηση & κορεσμός μαζί, λαχτάρα και αποστροφή μαζί, δάκρυ και γέλωτας μαζί – «δακρυόεν γελάσασα» στον Όμηρο! Ως εκ τούτου το ισχυρότερο όπλο του ανθρώπου, η σημαντικότερη δυνατότητα, που του δόθηκε στον αγώνα του να προσεγγίσει του “Είναι” (=όντως ύπαρξη), την τελειότητα & το όλον, είναι ο Έρωτας. Άλλωστε όπως λέγει ο Σωκράτης του «Συμποσίου, 192.e.10 -  193.a.1» : «Του ολοκλήρου η επιθυμία και η ορμή έχει το όνομα έρως -τοῦ ὅλου οὖν τῇ ἐπιθυμίᾳ καὶ διώξει ἔρως ὄνομα»!
Άλλωστε ο αιώνας του σύμπαντος αισθητοποιεί την κίνησή του απάνω στην διαδοχική ταλάντωση που ενεργεί το φαινόμενο του αφανισμού και της ξαναδημιουργίας. Έτσι το σημείο που σχεδόν συναγγίζεται η ανθρώπινη ύπαρξη με έναν απο τους βαθύτερους νόμους της φύσης είναι το ενικό γεγονός του έρωτα και του θανάτου.[3]
Πιο κοντά στον Έρωτα, από άποψη πληρότητας, κατανόησης & πραγμάτωσης της ολότητας, είναι η Φιλία : ως ανθρώπινη αδελφοσύνη : εξ ου και οι ΔΕΛΦΟΙ και Α-ΔΕΛΦΟΙ. Ως εκ τούτου ο μόνος τρόπος για να περάσει σε μεγαλύτερα επίπεδα οντολογικής εξέλιξης ο άνθρωπος είναι η φιλία/φιλότητα και σε πρακτικό επίπεδο το να βοηθά ο ένας άνθρωπος τον άλλο (δες και τον μύθο του πλατωνικού σπηλαίου, στην «Πολιτεία» του Πλάτωνα). Και ακόμη πιο πέρα : γνωρίζοντας ότι η ιδιαιτερότητα του είδους άνθρωπος είναι η νόησή του, θα πούμε ότι ο μόνος τρόπος για να περάσει σε μεγαλύτερα επίπεδα οντολογικής εξέλιξης ο άνθρωπος είναι η πυροδότηση της ενυπάρχουσας σε αυτόν «εντολής» (=ΛΟΓΟΣ=παγκόσμιο σχετίζεσθαι) για συνεργασία και ενότητα. Ο μόνος τρόπος δηλ. να ξεπεράσει το εγώ του και την ιδιοτελή διαμάχη ο άνθρωπος είναι η ενοποιός συνειδητή συνεργασία σε οδό δημιουργίας (τέχνες, φιλοσοφία, επιστήμη)! Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να θεωρήσουμε τα κοσμικά πράγματα όπως είναι, ως όλον : μόνον έτσι θα μπορέσουμε να αποκτήσουμε συνείδηση της ενότητας των πάντων!
******
Στην περίπτωση των Ελλήνων η τέχνη τους έκανε να χωρέσει η Φύση στο ανθρώπινο στίγμα και ο άνθρωπος απλώθηκε το φυσικό άπειρο!
Μέσα από τα εσώψυχα βάθη και ύψη της Ελλάδας ξεπετάχτηκε και άστραψε το φώς του παγκόσμιου πολιτισμού, ένας πανανθρώπινος πολιτισμός που οι ρίζες του και το φώς του έρχονται μέσα απο τα τρίσβαθα του σύμπαντος, ανέμισε το ουρανοφλεγόμενο λοφίο της θεάς Αθηνάς της Σοφίας και η φωτιά της ξεχύθηκε στον κόσμο ολάκερο, καίγοντας στο διάβα της της την τρέλλα και την άγνοια, πλημμυρίζοντας τους ορίζοντες με την ιδέα, την σωφροσύνη και την πράξη.
Μέσα από τα σπλάχνα της Ελλάδας, της χώρας του ήλιου, της πέτρας, της θάλασσας και του γαλάζιου ουρανού, φανερώθηκε η ομορφιά της Φιλοσοφίας, πήρε μορφή και σχήμα η επιστήμη και η τέχνη αποκάλυψε την άπειρη ωραιότητα της και τις ατέρμονες δυνατότητές της.
Και αυτά κατά την έννοια ότι : Τέχνη στους έλληνες είναι η ανάπλαση της Φύσης από τον άνθρωπο. Και δεν μπορεί να λειτουργήσει, παρά μόνον εάν τραβήξει το δρόμο ψηλά για τα διάσελα, αφού κρατήσει μακριά από το φόρεμα και το σώμα της τα βάρη της εφήμερης τύρβης. Εάν τραβήξει δηλαδή εκεί που, πάνω από την περιπλοκή, την κοντοθεωρία και τη σύγχυση, θα αντικρίσει το θέατρο της κοσμικής παράστασης, που αναπαράσταση της είναι το ανθρώπινο δράμα μέσα στο θέατρο της ιστορίας.[4]
Άλλωστε πίσω από όλα τα πράγματα υπάρχει μια πρότυπη δομή που αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του σύμπαντος. Αυτή διαπνέεται από συμμετρία, ρυθμό, τάξη, κανονικότητα,  κτλ, εν ολίγοις κάλλος – όλες αυτές τις αξίες που χαρακτηρίζουν το έργο ενός πραγματικού καλλιτέχνη. Μπορεί να τις ανακαλύψετε στην εναλλαγή των εποχών, στην μετατόπιση της άμμου, στην κορυφογραμμή ενός αμμολόφου, στα κλαδιά ενός δένδρου ή στα σχέδια των φύλλων τους. Προσπαθούμε να αντιγράψουμε τα πρότυπα αυτά στις ζωές και στις κοινωνίες μας, αναζητώντας τον ρυθμό, την κίνηση, τουτέστιν το (κοσμικό) κάλλος.
Όμως σήμερα ο κόσμος μοιάζει με ένα απέραντο τέλμα, με σάπια νερά, όπου σύννεφα απο δηλητηριώδη έντομα πετούν πάνωθεν του.
Είναι επιτακτική  ανάγκη να πραγματοποιήσουμε το αναγκαίο μετασχηματισμό των ιδεών, των σκέψεών, των πράξεων, των ρυθμών, των αναλογιών, των σκοπών, με στόχο την ανύψωση της ποιότητας της ζωής και όλων των όντων του πλανήτη μας, δημιουργόντας ταυτόχρονα τις απαραίτητες νέες δομές και βάσεις για την τελική πραγμάτωση μιας πραγματικής παγκόσμιας κοινότητας των ανθρώπινων όντων!
Ως εκ τούτων το χρέος όλων είναι :
  • Εκεί που συναντιώνται οι τρείς Αετοί και χύνουν το φως της ουσίας του Ήλιου νάσαι ΠΑΡΩΝ!
  • Εκεί που συναντιώνται οι λεωφόροι της ανθρώπινης Ελπίδας νάσαι ΠΑΡΩΝ.
Κεφάλας Ευστάθιος [Αμφικτύων] (15/12/2010, Ελλάς)

[*] «Ο Αναξίμανδρος έχει πει ότι “Αρχή” και στοιχείο των όντων είναι το “άπειρο”, χρησιμοποιώντας πρώτος τον όρο “αρχή”, Λέει οτι η αρχή δεν είναι ούτε το ύδωρ ούτε τίποτα άλλο απο τα λεγόμενα στοιχεία, αλλά μια άλλη άπειρη φύση, απο την οποία γεννιούνται όλοι οι ουρανοί και όλοι οι κόσμοι που βρίσκονται μέσα τους……… Από αυτά δημιουργείται η γένεση για τα όντα και σε αυτά επιστρέφει με την φθορά τους κατά φυσική αναγκαιότητα. Διότι τιμωρούνται και πληρώνουν αμοιβαία για την “αδικία” τους και σύμφωνα με την χρονική τάξη – ……. ἀρχήν τε καὶ στοιχεῖον εἴρηκε τῶν ὄντων τὸ ἄπειρον, πρῶτος τοῦτο τοὔνομα κομίσας τῆς ἀρχῆς. λέγει δ᾽ αὐτὴν μήτε ὕδωρ μήτε ἄλλο τι τῶν καλουμένων εἶναι στοιχείων, ἀλλ᾽ ἑτέραν τινὰ φύσιν ἄπειρον, ἐξ ἧς ἅπαντας γίνεσθαι τοὺς οὐρανοὺς καὶ τοὺς ἐν αὐτοῖς κόσμους· ἐξ ὧν δὲ ἡ γένεσίς ἐστι τοῖς οὖσι, καὶ τὴν φθορὰν εἰς ταῦτα γίνεσθαι κατὰ τὸ χρεών. διδόναι γὰρ αὐτὰ δίκην καὶ τίσιν ἀλλήλοις τῆς ἀδικίας κατὰ τὴν τοῦ χρόνου τάξιν, ποιητικωτέροις οὕτως ὀνόμασιν αὐτὰ λέγων·» γράφει ο Σιμπλίκιος στα «Φυσικά, 9.24.  14 – 21». 
[**] «Ο Ήλιος δεν θα υπερβεί τα μέτρα. Ειδάλλως οι Ερινύες, βοηθοί της Δίκης, θα τον ανακαλύψουν – ἥλιος γὰρ οὐχ ὑπερβήσεται μέτρα· εἰ δὲ μή, Ἐρινύες μιν Δίκης ἐπίκουροι ἐξευρήσουσιν».
[1] Ο σημερινός άνθρωπος συνειδητά ή ασυνείδητα αγνοεί επιδεκτικά τον ύψιστο αυτό νόμο που ενυπάρχει στα πάντα, την συνεργασία! Από άγνοια, κατά κόρον, οι άνθρωποι έχουν ωθηθεί σε ιδιοτελή εγωισμό και στην αντικατάσταση της ενοποιού συνεργασίας με ιδιοτελή διαμάχη. Σαν αποτέλεσμα κυριάρχισαν η άγνοια και το μίσος, εκεί που θα έπρεπε να βασιλεύει η γνώση και η τα πάντα δονούσα και εξυψούσα άπειρη φιλότητα! Η Φιλότητα του σύμπαντος, του ανθρώπου με την φύση, του ανθρώπου με τον άνθρωπο.
[2] Ο αείμνηστος καθηγητής Λιαντίνης, με γλώσσα ποιητική, θα μας έλεγε:”Κάθε φορά που ερωτεύονται δύο άνθρωποι, γεννιέται το σύμπαν. Ή για να μικρύνω το βεληνεκές, κάθε φορά που ερωτεύονται δύο άνθρωποι γεννιέται ένας αστέρας με όλους τους πρωτοπλανήτες του“.
[3] Βλ. Λιαντίνης Δημήτριος «Ο Νηφομανής – η ποιητική του Σεφέρη, σελ. 37».
[4] Βλ Λιαντίνης Δημήτριος. «Ο Νηφομανής – η ποιητική του Σεφέρη», σελ. 59.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger... Blog Widget by LinkWithin